Nabeschouwing en Slot

We zijn 115 dagen op reis geweest en sliepen derhalve 114 nachten niet thuis.

100 nachten sliepen we in een hotel, hostel of refugio, 9 in een bus en de rest elders.
Die 100 nachten hebben we in 37 verschillende plaatsen doorgebracht, gemiddeld dus 2,7 nachten per slaapplek.

Totaal hebben we 19.080 km gereisd exclusief taxi’s e.d. op verschillende plaatsen. Hiervan 14.350 km met de openbare bus, Zuid Amerika heeft een voortreffelijk bus systeem.

Het was wederom een droomreis:
We kijken wéér terug op een droomreis. We hebben zó ontzettend veel mooie dingen gezien. Of het nu de prachtige kleuren waren van het Andes-hooggebergte , de indrukwekkende Inca-cultuur en de mooie mensen uit Bolivia en Peru, de magnifieke natuur van Patagonië of het zwerven door steden en stadjes, het was allemaal geweldig.
We waren zó heerlijk “onderweg”, zo zonder zorgen. Keer op keer bekeken we: waar gaan we nu heen, voor hoe lang? een heerlijk gevoel van vrijheid. En we hadden het met z’n tweëen zo goed en gezellig.
We zijn niet ziek geweest, hebben geen onveilige situaties meegemaakt slechts tweemaal is een klein rugzakje gestolen.
Vaak zeiden en zeggen we: “Wat is het toch fantastisch, wat hebben we het toch goed.”


De reis is in twee delen te verdelen die min of meer volgens de geografische lijn Iguazu – Santiago lopen; het noordelijk deel en het zuidelijk deel.
Hieronder geven we de highlights van de tocht.

Het noordelijke deel
Het begint bij aankomst in Salta, noord-west Argentinië waar het land hoger ligt - ca 1250 meter = en waar we voor het eerst zeg maar de dames met de bolhoedjes zien. Deze oorspronkelijke bevolking komt ook onder deze geografische lijn voor, maar in veel mindere mate dan boven deze lijn waar ze een belangrijk onderdeel van de bevolking vormen. In Bolivia is dat ca 65% en in Peru boven de 75%.

De bevolking
In Bolivia en Peru wonen resp 10 en 30 millioen mensen waarvan een meerderheid van Indiaanse afkomst. De zuigelingsterfte is resp 51 en 24 per duizende geboren kinderen. Het percentage van de bevolking jonger dan 15 jaar is resp 38% en 28%; ook hier geheel in lijn met wat we zien in andere landen in de wereld.
Bolivia komt op ons over als het armste land dat we bezochten, hetgeen met deze cijfers overeenkomt.
Toch was Bolivia in het verleden een zeer welvarende natie waar de Spanjaarden hun zilver en goud vandaan haalden - zie o.a. het hoofdstuk Potosi. Onder leiding van Bolivar maakte de van oorsprong in hoofdzaak Spaanse bevolking zichzelf los van Spanje en stichtte in 1825 Bolivia.
In het begin heeft het land het heel goed gehad zeker voor de oorspronkelijke EU bevolking en voor de Mestizen, de halfbloed groep. Door het uitputten van de zilvermijnen en door het wanbestuur: 200 verschillende presidenten in de 183 jaar dat Bolivia zelfstandig was. En door de oorlogen die Bolivia startte en verloor voor meer land: de eerste tegen Chili, de great Pacific war in 1871 – 1875, en vervolgens tegen Braziliё voor de rijke oliegronden in het zuid oosterlijk deel. Beide oorlogen verloor Bolivia en de landen hebben daar Bolivia laten bloeden.
De oorspronkelijke bevolking heeft nu haar hoop gevestigd op Evo Morales, de eerste indigeous President die nu reeds twee jaar aan de macht is.
De verdeling van de welvaart is in grote lijnen: eerst de van oorsprong EU bevolkingsgroep, vervolgens de mestizen groep en dan de oorspronkelijk bevolking.
Bovenstaande geldt in grote lijnen ook voor Peru, zij het in mindere mate. De wisselingen van regerings leiders is veel minder geweest, de dictatuur sterker. En Peru heeft alleen aan de Great Pacific war deelgenomen, maar in mindere mate en heeft de verbinding met de oceaan niet verloren aan Chili. Peru was deze oorlog ook niet zelf begonnen maar werd erin gezogen door Bolivia.

De religie
Voor beide landen Bolivia en Peru geldt dat het stempel dat de R.K. kerk op deze landen heeft gedrukt naar ons gevoel schokkend is geweest. Laten we dat toelichten.
In de tijd dat Spanje Zuid Amerika veroverde werden deze veroveringen direct gevolgd door kerstening van de bevolking door de Jezuïeten. Zij beschouwden de leer van de RK kerk als de enig zaligmakende en onderwierpen daar alles aan. Overigens heel gewoon voor het denken in die tijd.
In Bolivia en Peru heeft dit gestalte gekregen in RK kerken met geweldige kruisen met Jezus, de ene nog bloederiger uitgebeeld dan de andere. Verder zijn de kerken heel rijk met ook veel Maria altaren en verheerlijking. In beide landen zijn vaak op de belangrijkste Inca vererings plekken - de Inca Tempels - met de grond gelijk gemaakt. Daarna werden de stenen en het edelmetaal gebruikt om geweldige kathedralen en andere kerken neer te zetten, vaak zeer groot en buiten proporties voor het dorp. Er werd soms gezegd: “Kijk wij maken alles met de grond gelijk en plaatsen er onze god en jullie god doet niets. Duidelijk dus welke de belangrijkste is.”
Door dit alles is er weinig van de Inca en de Tiwikanaku cultuur overgebleven. De Inca’s wisten dit na enige tijd, zij hebben volgens de huidige gegevens de trail naar Machu Picchu om die reden verlegd en de Spanjaarden op een dood spoor gezet waardoor het huidige MachuPicchu nu bewaard is gebleven en pas door een Amerikaan in 1905 is ontdekt in een relatief goede staat. Alleen de tand der tijd.
Verder viel het op dat de plaatselijke bevolking als onbetrouwbaar wordt afgebeeld in de kerken door Judas aan het laatste avondmaal steeds als een man met een bruin gezicht af te beelden. Een van de gidsen in Bolivia maakte ons daar op attent.

De Inca cultuur
We zien de ruïnes van Tiwanaku , ca 90 km west van La Paz onder het Titicaca meer en horen de gids e.e.a. er bij vertellen; ook wat ze allemaal inmiddels hebben opgegraven. Waarschijnlijk is het een cultuur die gestart is ca 700 jaar vC. Een rijke cultuur waarvan steeds meer wordt opgegraven. Deze cultuur is vrij plotseling gestopt, waarschijnlijk door droogte rond het Titicaca meer en heeft zich verplaatst naar Cusco en is daar de Inca cultuur geworden. De meeste gebruiken en riten van de Tiwanaku cultuur zijn in de Inca cultuur geïncorporeerd.
Er is een geen geschreven taal van de Inca’s waardoor het moeilijk is na te gaan wat de religie inhield. Het best zijn aantekeningen van Jezuïeten overgebleven; die probeerden te achterhalen wat de bevolking dacht en bezielde. Daar blijkt o.a. uit dat de Inca’s sterk geloofden in een cyclus: je wordt geboren uit Moeder Aarde (Pacha Mama) en je keert terug naar Moeder Aarde waarna je weer in verschillende vormen kunt terugkeren op aarde, bijvoorbeeld als een boom of vogel.
Het Titicaca meer en Cusco zijn heel belangrijke centra geweest en daarvoor was Tiwanaka het centrum.
Ook de mummies die vanaf eind negentiger jaren bij heel hoge vulkanen worden gevonden geven daar een kijk op. Het zijn eigenlijk geen mummies die worden geprepareerd, maar het zijn ingevroren offers. De geofferden waren vaak jonge mensen uit rijke verheven families van de Inca’s. Dit is te zien aan de vervorming van de schedel. Zie bij Arequipa en Salta.
Dus net als in de andere werelddelen is er ook hier een hoogstaande godsdienst om mensen aan elkaar te verbinden. Bij dat proces hoort een belangrijke priesterkaste op een zeer voorname plaats in de samenleving en een vorst die de verbinding naar God / de Hemel is, hier Inca genoemd. We horen dat nog veel mensen van de lokale bevolking veel van wat vroeger belangrijk was nog steeds vereren. Ook de President van Bolivia komt eenmaal per jaar naar Tiwanaku om te offeren als start voor het nieuwe seizoen.
De oude Inca “hoofdstad” Machu Picchu was geweldig om te zien. Het is een complex dat op een hoogte van 2200 tot 2400 meter ligt met de oude ruïnes goed in tact. Zie verder onder Machu Picchu. De bevolking is trots op deze plek: er lopen naast de vele toeristen ook heel wat Peruanen rond en de president neemt er hoge gasten mee naar toe met een heli.

De landschappen
In het noorden zijn we de gehele tijd op de hoogvlakte gebleven. Vanaf Salta zijn we naar San Pedro de Atacama gegaan op 4 december 2008. Tot we vertrokken naar Santiago op 14 januari 2009 hebben we tussen de 2500 en 4000 meter geleefd.Dit hele gebied is indrukwekkend en zo anders dan NL.

Kurkdroog
Hele delen zijn kurkdroog, vanaf San Pedro de Atacama naar Uyuni gaan we door een woestijn die volgens de gidsen de droogste plek op aarde is. Prachtig het uitgesleten zandsteen in heel fraaie vormen zoals we dat ook in Egypte hebben gezien. We kruisen de Andes een aantal keren. De Andes zijn in wezen drie tot vier ketens van west naar oost, van verschillende hoogte en verschillende geologische oorsprong met tussen deze ketens grote vlakke stukken. Bij de eerste keten valt het water er uit waardoor verder heel droge lucht overblijft.

De zoutmeren
Het grootste was het zoutmeer van Uyuni, met daar binnen de “eilandjes” met prachtige Cacti. De zoutvlakte is verblindend wit, met grote zout zeskanten, je likt aan het zout om te proeven of het echt is.

De geweldig geërodeerde doorkervingen.
Het gesteente is op vele plaatsen zacht waardoor de enkele regenbuien die er zijn heel veel erosie geven. Andere delen zijn graniet achtig. Ook de heel diepe canyons zullen we niet vergeten zoals Colca-Caynon, dieper dan de Grand-Canyon in de US en smaller. De aarde-kleuren in allerlei tinten vinden we heel erg mooi. Ook de vogels zijn vaak prachtig getekend.

De leukste steden in het noorden
Als we aan het noorden denken dan komen er drie steden naar voren waar we ons heel prettig voelden en waar we zeker langer hadden willen blijven om vandaar uit nog meer tochten te ondernemen. Het is Sucre in Bolivia, met de mooie pleinen en de heuvels om de stad waar nog meer te doen was (o.a. een prachtige wandeling). En het zijn Arequipa en Cusco in Peru, ook hier de structuur van de pleinen, de sfeer en de vele mogelijkheden van tochten door de natuur met de diepe canyons waar we best langer in hadden willen lopen incl een volgend bezoek aan Machu Picchu vanuit Cusco.

Het zuidelijk deel
Hier is het de natuur die heel overweldigend is. Van de vroegere bevolking is bijna niets te bemerken cq over een enkele keer wordt de bevolking erbij gehaald in musea zoals in Ushuaia, maar restanten zijn er niet.
Wat maakte de meeste indruk:

De watervallen van Iguazu
Wat een enorm geweld daar zo’n grote rivier naar beneden te zien vallen in verschillende stukken met als hoogte punt de “Garganta del Diablo”. We hadden geluk want terwijl wij er waren was de waterstand heel hoog.

De wandeling in Torres del Paine
Zes dagen door dit park lopen met die geweldige rots formaties en de gletsjers. En daarnaast de prachtige meren ingeslepen door die gletsjers langgeleden en de glooiende hellingen met mooie bloemen. We hebben geen superlatieven genoeg om deze mooie tocht te beschrijven. We hielden onze adem in.

De gletsjers
Het begon reeds op de boottocht van Pto Montt naar Pto Natales met de Pio XI, vervolgens de gletsjers op de boottocht bij Pto Natales, Torres del Paine en bij Ushuaia, daarna de Perito Moreno bij El Calefate en de Upsala gletsjer de volgende dag, ongelofelijk. De indrukken werden in deze volgorde steeds sterker.
Het zien van de ijsvelden, het horen van de knallen als onweer door het bewegende ijs, de intens blauwe kleur van het ijs op vele plaatsen en van de structuur als je voor of naast de gletsjers kijkt, de geweldige ijsblokken die m.n. richting Laguna Argentina dreven, afgebroken van de Upsala gletsjer. Dit natuurgebeuren - wel bekend van wandelingen rond de Mont Blanc - was hier veel overweldiger en intenser.
Varend of lopend naar of naast zo’n gletser met de koude wind in je gezicht is iets heel aparts.

De bergtoppen
Lopend in Torres del Paine en later bij El Chaltèn die enorm rotsformaties van witte graniet die heel steil uit de rest van het gebergte omhoog komt, met regelmatig weer de zwarte rotsen eronder en erboven.
Ook de wolken die rond deze toppen hangen en door de hoogte regent het veel. De Fitz Roy toonde zijn toppen niet, maar de wandeling naar Laguna Los Tres was zeer de moeite waard.

De bossen
Op veel plaatsen hebben we door de bossen gelopen. Vooral bij Torres del Paine, het “Beagle Chanel”, in de bergen bij El Chaltèn en bij Bariloche. Oude, heel oude bossen, de meeste van de beuken familie, Lenga. Het dode hout wordt niet verwijderd en trekt veel vogels aan. Prachtige wandelingen.

De Pampa
Droge, vlakke, geelbruine bush, met af en toe een zoutmeertje, met een rivier doorsnijding, etc. Daar zaten we vanuit de bus uren naar te kijken en daardoor kregen we een idee hoe groot en leeg het is.

Peninsula de Valdes.
Dat schiereiland dat de Atlantische Oceaan insteekt en dat zo de vele zeeolifanten, zeeleeuwen en pinguins aantrekt. Het zijn de stranden het dichts bij de rijke visgronden in de Atlantische Oceaan ca 600 km oostelijker die dit hebben doen ontstaan. Ook de pampa daar.

Buenos Aires
Wij vonden het een leuke stad met verrasende wijken en pleinen, met de enorm blauw bloeiend Yakaranda en bij terugkomst met de vuurbomen in bloei. Ook met de tango op vele plekken. Wij zijn er gestart en bijna 4 maanden later geëindigd. Ons lag de stad wel, het banjeren door de straten en het zitten op de terrassen van vooral de Avenue de Mayo. Het uitstapje vanuit BA naar Uruguay was ook heel erg de moeite waard.

Het was wederom een droomreis!!!

Enkele Getallen

Slapen
We waren in 5 landen daarbij waren we in twee landen twee keer nl. Argentinië en Chili en in de andere drie Bolivia, Peru en Uraguay waren we eenmaal.
De bus was ons belangrijkste vervoermiddel; we sliepen daar negen maal in, 5 maal full cama en 4 maal semi cama.
Drie nachten brachten we door op de boot gedurende de tocht van Pto Montt naar Pto Natales.
Twee nachten brachten we door in de KLM Air France jets, zowel de eerste nacht heen als de laatste nacht terug.
100 nachten sliepen we in hotels, hostels, bed & breakfast en refugios. Totaal bezochten we 37 verschillende hotels, etc dus gemiddeld 2,7 nachten per slaapplaats.
In Argentinië sliepen we totaal 42 nachten in hotels, etc. op 13 verschillende plaatsen.
In Bolivia waren dit 19 nachten in hotels, etc op 8 verschillende plaatsen.
In Peru waren dit 14 nachten in 5 hotels, etc.
In Chili waren dit 17 nachten in op 9 plaatsen en tot slot Uraguay 2 nachten op 2 plaatsen.

Welk stukje aarde bezochten we?
In het noorden kan een lijn worden getrokken van Iguazu in Argentinië naar Machi Pucchi in Peru. Dit zijn de volgende coördinaten:
1. Iguazu, Argentinië: 25 graden 36’ ZB en 54 graden 34’ WL.
2. Machi Pucchi, Peru: 13 graden 10’ ZB en 72 graden 33’ WL.
In het zuiden is het de lijn rond het Beatle Channel van Haberton naar Pto Williams en de wandeling langs het Channel tot de grens met Chili. Dit zijn respectivelijk de volgende coördinaten:
1. Est. Haberton, Argentinië: 54 graden 52’ ZB en 67 graden 16’ WL.
2. Pto Williams, Chili: 54 graden 56’ ZB en 67 graden 36’ WL.
3. Grens Argentinië / Chili: 54 graden 51’ ZB en 68 graden 33’ WL
Tussen deze vijf coordinaten heeft de gehele reis zich afgespeeld.

Hoe hebben we ons bewogen.
Het belangrijkste transportmiddel is de openbare bus geweest in alle vijf de landen die we bezochten.

14.350 km hebben we gereden in bussen, het hoofdtransportmiddel voor ons, maar ook in Zuid Amerika. Tijdens deze busreizen waren er 9 ook in de nacht, en daarvan 4 in full cama en 5 semi cama.
Vooral de bussen in Argentiniё en Chili waren goed georganiseerd met perfecte busstations.

690 km reden we in een 4WD van San Pedro de Atacama in Chili naar Uyuni in Bolivia langs de ZW grens van Bolivia en Chili. We reden langs prachtige lagunas door de woestijn en tot slot de laatste dag over de Zoutvlakte van Uyuni. Prachtig.

2266 km reden we in een huurauto. We huurden voor 6 dagen in Salta, NW Argentiniё, een dag in Bariloche, het merendistrict en twee dagen in Pto Madryn waar we over het Schiereiland Valdes in Oost Argentinië reden.

Tot slot 1775 km per boot: eerst in Chili van Pto Montt naar Pto Natales vier dagen 1500 km en vervolgens van Buenos Aires naar Montevideo in Uruguay en terug van Colonial del Sacramentos naar Buenos Aires (tochten van 3 resp. 1 uur).

Totaal 19.080 km, de helft van de omtrek van de aarde. De taxi’s en de vele voetstappen laten we buiten beschouwing.

Fijn dat we dit alles weer hebben kunnen doen, de aarde is een mooie bol en een grote schat.

Mede door het bijhouden van deze log hebben we de vele gebeurtenissen aardig op een rijtje. Hadden we geen logboek bijgehouden, dan was het een grote niet uit elkaar te houden brei geweest.

We sluiten af, al kunnen we eigenlijk bezig blijven. Maar dan gaan we de weblog overdoen. Wel zeggen we toe dat we over een enkele week mbv een aantal kaarten van Google Earth zullen tonen hoe de gehele reis is verlopen.

Dank aan allen die ons gevolgd hebben en ons zijn blijven aanmoedigen vooral in de tijd dat we ons snoer en trafo niet hadden. Mark heeft het werken met de lab-top weer mogelijk gemaakt. De aanmoedigingen deden ons goed en waren leuk.