We zitten dus drie dagen en nachten in een mooi hotel midden in de oude stad. De hele stad is één grote kerstmarkt. Alle straten en straatjes van een groot deel van de binnenstad is het schuifelen tussen de kraampjes geblazen. De kraampjes staan langs de zijkant en in het mdden van de straat, voor de bezoeker zijn er twee lijnen ca 80 cm breed. Aan rechts of links aanhouden doet men niet, dus schuifelen. Extra druk vanwege de kerst, maar La Paz is daar het hele jaar door om bekend.
Er is een binnenstadswandeling die we lopen: een stuk als we op weg zijn naar de beste boekwinkel van de stad om een nieuwe Rough Guide gids te kopen die gestolen is. We willen een goede aanvulling op de Lonely Planet die we in Sucre al direct konden bemachtigen. En de rest van de wandeling lopen we daarna diezelfde eerste dag. Door fout te lopen komen we in de Mercado Negro, daar is helemaal geen doorkomen aan. Wel prachtige beelden van hoe de markt eruit ziet, dat wel, maar we moeten even wennen met de hand op onze zak omdat we zoveel criminele verhalen hebben gehoord over deze stad en de knappe rugzakjesroof uit Potosi nog in ons hoofd nagalmt. Alle drie de dagen gaat het trouwens prima en ons vertrouwen wordt weer groter.
Naast alle kraampjes die over de hele straat staan, zijn er veel straatjes waar aan de kant kraamjes staan. In een bepaalde straat veel heilige beeldjes en tovenarij spullen naast handwerk, leer, zilveren sieraden en nog veel meer.
We lopen een paar keer over de Plaza de Murillo, waar het presidentieel paleis en het congresgebouw staan. Naast het Presideniële Paleis is een soort mausoleum waar Simon Bolivar ligt mete een erewacht bij de ingang en daarnaast de grote kathedraal.
Het is heel druk voor het Presidenriële Paleis. Evo Morales is binnen en ontvangt kinderen in deze kersttijd. Veel ouders met kinderen denken: misschien mijn kind ook cq we kunnen de President zien als hij naar buiten komt. Vooral veel inheemse mensen.
De erewacht zijn soldaten in ouderwets 19de eeuws uniform met een mooi rugzakje.
Wij gaan naar de nachtmis in die grote kathedraal. Bij licht verkennen we de route en nu we die goed in het hoofd hebben, gaat het gemakkelijk, met vermijden van de straatjes waarvan in de gidsen staat dat ze het gevaarlijkst zijn.
Het is natuurlijk geweldig op kerstavond de kerstmis in de grote kathedraal van Bolivia mee te maken. De kerk is niet eens afgeladen vol. Waarschijnlijk is dat wel zo in de nabijgelegen St. Franciscuskerk die nog ouder is dan de kathedraal en waar de mis om 12 uur begint. De bisschop houdt een verhaal waarin hij het ook over de toestand in het land en La Paz heeft. De mensen moeten hard werken om Bolivia beter te maken. Althans zoiets meent Geer uit zijn woorden op te maken. Hij preekt geheel zonder enige stukje papier gedurende ca 20 minuten. Hij kwam achter het altaar vandaan en bleef op de onderste tree staan zodat de mensen hem konden zien en hij tegelijk zo dicht mogelijk bij de mensen was. Althans zo kwam het ons voor, knap. Verder wat we kennen: de eucharistie viering: het breken van het brood en drinken van de wijn. Daarna de gelovigen die bijna alle naar voren gaan, overigens niet zoals bij ons rij voor rij maar geheel door elkaar heen .
Wat we nog nooit gezien hebben, is dat de meeste mensen een poppetje in een kribbe bij zich hebben. De kribben vaak weer in een schoenendoos of kistje. Het kindje wordt gekoesterd, zowel door man als vrouw, tijdens de hele dienst. En veel mensen hebben het kribje voor bij het altaar gezet om het daar te laten zegenen.
We maken eerste kerstdag mee en dan zijn ineens alle straten leeg en kunnen er auto´s rijden. Langs de straten en bij de St. Franciscuskerk zijn nog wel veel stalletjes, maar veel daarvan zijn ook gesloten.
Het plein bij het presidentiële paleis is op kerstochtend relatief leeg. Verder zien we daar steeds veel mensen, ook om twaalf uur ´s nachts.
Tevens lopen we naar het nieuwere deel van de stad, nadat pogingen om een museum te bezoeken stukgelopen zijn. Op kerst is natuurlijk alles dicht. We zien daar geen speciale dingen, ademen wel een heel andere sfeer in dan in de oude stad.
Het is een hoofdstraat en er lopen veel gezinnen rond met de kinderen en met grootouders aanwezig. Het geheel ademt een familie gebeuren.
Er staan ook personen als Mickey Mouse of leeuw en beer verkleed die de kleinjes even in de armen nemen zodat er fotos kunnen worden gemaakt. Zo ook een mooie arreslee met herten ervoor waar kinderen in gaan zitten voor de foto. Dit gebeurt nog met polaroid zodat na even de foto kan worden gekocht.
We bellen zelf die dag ook uitgebreid met de kinderen.
Tiwanaku
Op de dag voor kerst maken we een tocht naar de archeologische site Tiwanaku, 72 km ten westen van La Paz.
De tocht erheen en terug gaat over de alti plano: we zien de bedrijvigheid van de inheemse bevolking: landbouw en veeteelt, weinig plekjes zijn onbenut gelaten.
Tiwanaku bestond al 1600 jaar BC.
Het tempelcomplex is voor een groot deel bewaard gebleven. Er is een heel grote pyramide (niet zo hoog als Egypte, maar wel net zulke treden). Deze ligt nog grotendeels onder aarde, men graaft iedere keer iets verder. Je ziet als je over de berg loop allemaal stenen uit vroeger tijd uit de grond steken. De vier hoeken van de tempel corresponderen met de vier belangrijke jaargetijden: de zon schijnt op 21maart en 21 juni door de zonnenpoort op een beeld dat daar achterstaat. Terwijl de zon opkomt op 21 december boven de meest zuidelijke hoek en op 21 juni boven de meest noordelijke hoek.
Woningen van waarschijnlijk de priester kasten zijn direct dicht bij het complex gevonden. Verder zien we in het museum dat de hoofden van de priesterkasten als zij nog kind zijn worden verlengd zodat de kinderen een hoog lang hoofd krijgen als teken dat zij kinderen zijn van de hoge kasten. Dit werd ook genoemd bij de mumies die we in Salta zagen.
Goed uitgegraven is een tempel met daarvoor een diepe put. In de put veel hoofden die de verschillende stammen die het Tiwanaku rijk bevolkten vertegenwoodigden langs de muur.
Deze tempel verdiept in het terein stelt ook “Pacha Mama, Moeder Aarde” voor. De Tiwanaka mensen, de Aymara stammen en de Incas hebben de gedachten dat wij als mensen uit de aarde voortkomen, uit Pacha Mama, en daar ook weer naar terugkeren. Daarom worden de doden weer in de foetushouding gebracht mete en rieten korf om hen heen die het gezicht vrij laat. Zo worden de resten ook gevonden. De gids vertelt ook dat er eigenlijk tussen leven en dood weinig verschil is; tijdelijk ben je even levend om weer naar Pacha Mama terug te keren. Dit proces herhaalt zich je kunt ook terug keren als een berg of rots punt.
Ook de kruisen met twaalf punten die zo bekend zijn voor de Tiwanaku en daarna de Inca´s, krijgen we uitgelegd: zowel de maankalender als de zonnekalender.
Op het altaar in het midden van de tempel wordt nog steeds geofferd. President Evo Morales komt één keer per jaar kort na 21 juni offers brengen om de zon te helpen weer sterk te worden. Het Kerstfeest op het zuidelijjk halfrond?
We zien voorraadkamers, horen een ingenieus geluidsversterkingssysteem in steen uitgehakt. We zien grote beelden die goden voorstellen.
Er is een museum bij waar één heel speciaal beeld staat tentoongesteld. Het is 8 m hoog en gehakt uit één monoliet. Er zijn allerlei figuren op uitgehakt die de stammen voorstellen en de 365 dagen en de 12 maanstanden.
Indrukwekkend dit centrum van het pré-Inca tijdperk.
Het Tiwanaku empire is rond 1000 na Christus plotseling verdwenen. Men vermoedt dat er toen een grote droogte is geweest die ca 10 jaar aanhield waardoor zij noordwaards zijn vertrokken. Dat valt samen met de start van het Inca rijk rond Cuzco. Dit is het verhaal van onze gids die hier zeer boeiend over vertelde.
Vallé de La Luna
Na het bezoek aan Tiwanaku is er nog tijd voor een kort bezoek aan de Vallé de La Luna.
Aan de ZO kant van de stad liggen de hoge pieken van grijs zandsteen. Het geheel is zeer zachte steen. We maken er een wandeling doorheen. De erosie heeft door de tijd zijn werk gedaan: het is inderdaad een soort maanlandschap. Het is net zoiets als wat we langs de weg naar San Pedro in Argentinië zagen. Sommige pieken hebben namen, zoals Muela del Diablo.
Vanwege de regen die eraan komt en die het geheel zeer glad zal maken, vertoeven we slechts een half uurtje in dit spooklandschap.
In de omgeving zie we huizen die op de rand van dit soort zand staan en op punt van inzakken staan. De gids zegt dat sommige mensen niet willen luisteren, maar dat er jaarlijks wel enkele huizen wegzakken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten